Het is weer die tijd van het jaar. Dan bedoel ik niet de tijd van de mooiste voorjaarsklassiekers in het wielrennen of de komst van de lente. Het is weer tijd voor de begrotingsopmaak. In Aalst passen we 2 keer per jaar ons meerjarenplan aan. De Gemeenteraad beslist daarover in juni en in december. De voorbereidingen voor de aanpassing in juni zijn volop lopende en dat vergt momenteel intensief werk van diverse stadsdiensten. De stijgende energieprijzen en de daaropvolgende historische inflatie zijn niet alleen een zorg voor u, maar ook voor de begroting van Aalst, en dus voor mij als schepen van Financiën.

Een begroting legt alle uitgaven en ontvangsten van een overheid vast. Begrotingsbeleid houdt bijgevolg in dat je keuzes maakt over de hoogte van die uitgaven en ontvangsten, in welke mate je een overschot of tekort opbouwt, hoe de schulden zullen evolueren en bijgevolg ook de houdbaarheid van de financiële gezondheid op de langere termijn. Net zoals in uw huishouden, gaat het dus om belangrijke keuzes. 

Het uiteindelijke doel van goed begrotingsbeleid is bij te dragen tot de algemene welvaart. Dat doe je door 3 zaken na te streven:

1. Efficiënte allocatie van middelen: gezien je elke euro maar 1x kan uitgeven, moeten de middelen goed verdeeld worden om maximaal bij te dragen tot de beoogde maatschappelijke doelen (bv. goed onderwijs voor onze kinderen, goede zorg voor onze ouderen, goede staat van wegen etc.).

2. Macro-economische stabilisatie: de overheid heeft met de begroting een belangrijke rol te spelen in de economische toestand (stimulerend begrotingsbeleid bij een economische dip en omgekeerd) om economische schokken te milderen en continuïteit voor de bevolking na te streven. Dat is onder andere sterk tot uiting gekomen tijdens de coronacrisis: de economische impact van die crisis valt voor de meeste sectoren mee dankzij ongeziene ondersteuning vanwege de diverse overheden.

3. Beheersing van overheidsfinanciën: er dient gestreefd te worden naar een gezonde begroting zowel op de korte als de lange termijn. Dat is belangrijk voor intergenerationele solidariteit, maar ook om het vertrouwen van de markt te behouden om zich te blijven financieren (denk bv. aan Griekenland in 2010).

Aalst is niet de enige die bezig is met een begrotingsopmaak. Afgelopen week haalden diverse nieuwsberichten de media inzake begrotingsopmaak bij andere overheden. Ik licht er graag twee voor u uit om er dieper op in te gaan. Want ook al klinkt een begroting als iets vaag, ver van uw bed en complex: de keuzes die een overheid maakt met de begroting kunnen een directe impact op uw portefeuille hebben. De berichten die ik voor u uitlicht, doen helaas niet het beste vermoeden.

Beginnen doen we met de federale overheid. Die heeft net de begrotingsopmaak achter de rug en deed bij enkele kranten de wenkbrauwen fronsen. Men raamt het tekort op de begroting voor 2022 op €20,7 miljard, €4,3 miljard euro slechter dan eerder was gedacht. Dat valt voor een stuk te verklaren door maatregelen die nog steeds genomen worden om de coronacrisis te bestrijden op het economische en gezondheidsvlak, het milderen van de explosie van energieprijzen alsook door de impact van het conflict in Oekraïne. Vanuit macro-economisch oogpunt is dat te begrijpen.

Men heeft echter ook “ruimte” gevonden voor uitgaven die daar volledig los van staan, zoals bv. de renovatie van het Brusselse Jubelpark om het 200-jarig bestaan van België te kunnen vieren in 2030. Waar men die ruimte heeft gevonden, begrijp ik echter niet. Men had al een tekort, een gigantisch tekort. Die bijkomende uitgaven worden niet gedekt door besparingen elders in de begroting, noch door het verhogen van inkomsten. En dat met een schuld die nu reeds €463 miljard bedraagt. Het beheersen van de overheidsfinanciën werd hierbij volledig uit het oog verloren: als het tekort toch al zo groot is, wat maakt €1 miljard meer of minder dan nog uit? Wel, we zijn met €11 miljoen Belgen. Doe zelf maar eens de rekensom…

De Nationale Bank van België was eerder al kritisch omtrent het Belgische begrotingsbeleid. Hoewel de prognoses inzake economische groei goed waren en er een goede opvolging is via het Monitoringcomité, is men kritisch over te hoog geraamde fiscale ontvangsten, wijst men op de nood aan het werken met een meerjarenplanning en de wenselijkheid van een uitgavennorm, het invoeren van spending reviews en een betere begrotingscoördinatie.

Hoe gaat dat dan in zijn werk in Aalst? In een eerder opiniestuk heb ik reeds geduid hoe Aalst o.a. met een meerjarenplan werkt en hoe we daarbij een uitgavennorm hebben ingevoerd. In de huidige voorbereiding van een volgende aanpassing van het meerjarenplan, hebben we de aanpak nog trachten te verbeteren. Daarbij wordt de begrotingscoördinatie versterkt door een betere samenwerking tussen de diensten Financiën en Strategie. 

We maken doorheen het traject gebruik van een rapporteringsinstrument dat gelinkt is aan de boekhouding en op die manier zeer recente cijfers biedt om zicht te krijgen op de stand van de begroting (op die manier hebben we ons eigen Monitoringcomité). We gebruiken dat instrument ook om uitgaven in vraag te stellen en passen op die manier spending reviews toe. En waar ik zeer trots op ben: onze mensen op de dienst Financiën zijn griezelig goed in staat om de ontvangsten van de stad in te schatten. Mogelijk kunnen ze zelfs de winnende cijfers van de Lotto voorspellen, wie weet?

Kortom, na eerder Wim Moesen (zie eerder opiniestuk) zou ook de Nationale Bank aan de aanpak van de begroting en het beleid terzake een pluim geven. Ik geef die pluim alvast aan onze medewerkers die dit allemaal mogelijk maken.

Maar wat betekent dit voor u? Daarvoor springen we naar overheid nummer 2 die net een begrotingsopmaak achter de rug heeft, namelijk de stad Brussel. Het Nieuwsblad rapporteerde een tekort van €5 miljoen op de Brusselse begroting. De oplossing om dit tekort weg te werken? Het verhogen van de belastingen, over besparingen wordt zelfs niet nagedacht. Voor een overheid makkelijk om te beslissen, belastingplichtigen zijn er echter de dupe van. En dat in een tijd van stijgende energieprijzen en oplopende inflatie? Ik kan er met mijn verstand niet bij hoe men tot dit besluit is kunnen komen.

Ik geef u daarover alvast graag het volgende mee: de inflatie scheert tegenwoordig ongezien hoge toppen. Iedereen merkt dat vandaag in zijn portefeuille, en zo ook de stad. Logischerwijze worden de belastingtarieven dan ook geïndexeerd. Ik kan u daarover alvast meegeven dat we dat in 2021 niet hebben gedaan. We zullen dat in 2022 ook niet doen. We zullen dat pas doen in 2023. Op die manier trachten we als stad onze belastingplichtigen een klein beetje ademruimte te bieden in deze onzekere tijden. Dat is waar dit Aalsters stadsbestuur naar streeft: ademruimte voor burgers en ondernemingen, en niet extra belastingen die u de adem ontnemen.